فهرست مطالب
مقدمه
بازارگردانی یکی از فعالیت‌های حیاتی در بازارهای مالی است که به تسهیل معاملات و کاهش هزینه‌های معاملاتی برای سرمایه گذاران کمک می‌کند. این فعالیت با خرید و فروش اوراق بهادار در بازار انجام میشود و توسط بازارگردانان انجام می‌پذیرد. علاوه بر این، بازارگردانان با ایجاد تعادل در قیمت‌ها، از نوسانات شدید قیمت‌ها جلوگیری می‌کنند و به حفظ نظم و استقرار بازار کمک می‌کنند.
بازارگردان کیست؟
بازارگردان (Market Maker) در بازار مالی نقش حیاتی دارد. این شخصیت می‌تواند یک فرد یا یک شرکت (شخص حقوقی) باشد که مسئولیت تسهیل معاملات در بازار را بر عهده دارد. وظیفه اصلی بازارگردان، تعیین قیمت‌های خریدوفروش اوراق بهادار است. او به عنوان واسطه‌ای بین خریداران و فروشندگان عمل می‌کند و با ارائه قیمت‌های رقابتی و منصفانه، فرصت‌های بهتری برای معامله در بازار ایجاد می‌کند. بازارگردانها نقش مهمی در حفظ نظم بازار دارند. آن‌ها با عرضه یا خرید اوراق بهادار در بازار، به ایجاد تعادل در قیمت‌های خرید و فروش کمک می‌کنند.
به عبارت دیگر، بازارگردانها به بهبود فرایند معاملات و کاهش هزینه‌های معاملاتی برای سرمایه گذاران کمک می‌کنند و از تعادل و ثبات در معاملات اوراق بهادار مراقبت می‌کنند. این نهاد مهم در بازار مالی، نقش حیاتی در عملکرد صحیح بازارهای مالی ایفا می‌کنند.
صندوق بازارگردانی چیست؟
صندوق بازارگردانی یکی از انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری است که به جمع آوری وجوه سرمایه گذاران حقوقی می‌پردازد. این صندوق‌ها با استفاده از وجوه موجود، عملیات بازارگردانی را انجام می‌دهند. هدف اصلی این صندوق‌ها کنترل عرضه و تقاضا، مدیریت نوسانات و افزایش نقدشوندگی ابزارهای سرمایه گذاری است. آن‌ها می‌توانند به صورت هم زمان مدیریت عرضه و تقاضا، نوسانات سهام چندین شرکت، صندوق‌های سرمایه گذاری، اوراق تأمین مالی و سایر ابزارهای سرمایه گذاری را برعهده بگیرند و با ایفای تعهدات خود به عنوان بازارگردان، به حفظ ارزش سرمایه گذاری‌ها کمک کنند.
تفاوت میان صندوق بازارگردانی و سایر صندوق‌های سرمایه‌گذاری، الزام بر تسهیل عملیات بازارگردانی و کنترل نوسانات بازار است، در حالی که صندوق‌های دیگر ممکن است به هدف‌های متنوعی از جمله رشد سرمایه یا درآمد متمرکز شوند.
وظایف بازارگردان چیست؟
وظایف بازارگردان در یک نگاه به صورت زیر است:
1. کنترل دامنه نوسانات قیمت: بازارگردانها مسئولیت کنترل و مدیریت نوسانات قیمت را بر عهده دارند تا بازار به سمت تعادل حرکت کند و از تغییرات ناپایدار جلوگیری شود.
2. جلوگیری از نوسانات شدید:
آن‌ها باید از وقوع نوسانات شدید در بازار جلوگیری کنند که می‌تواند به نوسانات ناپیوسته و افزایش ریسک برای سرمایه‌گذاران منجر شود.
3. افزایش قدرت نقدشوندگی:
بازارگردانها با فعالیت های خود در بازار، قدرت نقدشوندگی ابزارهای مالی را افزایش می دهند و به سرمایه گذاران امکان می دهند به سرعت به پول نقد دسترسی پیدا کنند.
4. نزدیک کردن قیمت خرید و فروش:
آن ها باید قیمت های خرید و فروش را به حداقل فاصله ای نزدیک کنند تا امکان انجام معاملات با سرعت و با کمترین هزینه ممکن فراهم شود.
5. کاهش هزینه معاملات:
با ایجاد تعادل در بازار و کاهش نوسانات، هزینه معاملات برای سرمایه‌گذاران کاهش می یابد.
این وظایف بازارگردانها به منظور حفظ نظم و استقرار در بازار مالی است که از اهمیت بسیاری برخوردارند.
بازارگردانی در بازار بورس ایران چگونه است؟
بازارگردانی در بازار سرمایه ایران صرفاً توسط صندوق بازارگردانی صورت می‌گیرد که مراحل تأسیس تا شروع فعالیت این نوع از صندوق‌ها بدین شکل است:
جهت تشکیل صندوق‌های سرمایه گذاری اختصاصی بازارگردانی، در ابتدا نهادهای مالی دارای صلاحیت، درخواست خود را به سازمان بورس ارائه می‌دهند. پس از ارسال درخواست، سازمان بورس طی حداکثر ۱۵ روز نظر خود را اعلام می‌کند. اگر موافقت شود، مجوز فعالیت بازارگردانی برای متقاضی صادر میشود که حداکثر به مدت یک سال قابل تمدید است.
بازارگردانها بر اساس ماده ۶ قانون سازمان بورس موظف‌اند فعالیت بازارگردانی را در کد بازارگردانی انجام دهند. برای انتقال اوراق به کد بازارگردانی، باید فرمی را که به تأیید مالک یا مالکان ورقه بهادار رسیده تکمیل کنند و به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی بدهند تا تعداد اوراق به کد منتقل شود. سپس یک ایستگاه معاملاتی به بازارگردان اختصاص می‌یابد تا او بتواند معاملاتش را از طریق این ایستگاه معاملاتی انجام بدهد. بازارگردانها باید در مقاطع ۳ماهه تمامی معاملات ورقه بهادار، دریافت‌ها، پرداخت‌ها، هزینه‌ها و درآمدهای مرتبط با بازارگردانی را در سرفصل حساب‌های جداگانه ثبت کنند و به سازمان بورس و اوراق بهادار گزارش کنند.
- بیشتر بخوانید: دریافت کد بوررسی
مزایای صندوق‌های بازارگردانی
مزایای صندوق بازارگردانی شامل موارد زیر است:
1. حفظ نقدشوندگی:
بازارگردانها در صندوق بازارگردانی مسئول حفظ نقدشوندگی انواع اوراق بهادار و ابزارهای سرمایه گذاری هستند، که این امر برای سرمایه‌گذاران اهمیت زیادی دارد و باعث افزایش اعتماد آن‌ها به صندوق میشود.
2. کنترل نوسانات قیمتی:
با انجام فعالیت‌های بازارگردانی، این صندوق‌ها تلاش می‌کنند تا نوسانات قیمتی را در بازار کنترل کنند و به حداقل برسانند که این امر برای سرمایه‌گذاران بازار امنیت بیشتری فراهم می‌کند.
3. مدیریت ریسک:
صندوق بازارگردانی به کمک بازارگردانان، موظف به مدیریت ریسک انواع اوراق بهادار و ابزارهای سرمایه‌گذاری در شرایط مختلف هستند تا سرمایه‌گذاران را در برابر خطرات مختلف محافظت کنند.
4. مدیریت عرضه و تقاضا:
این صندوق‌ها مسئول مدیریت عرضه و تقاضا در بازار هستند تا تعادل مناسبی بین این دو ایجاد شود و نوسانات ناپایدار کاهش یابد.
5. کنترل هیجانات بازار:
بازارگردانان در شرایط اضطراری و هیجانات بازار، مسئول کنترل و مدیریت هیجانات بازار هستند تا از وقوع حوادث ناخواسته جلوگیری کنند و بازار را در مسیر صحیح نگه دارند.
6. معاف از مالیات:
طبق ماده ۳۳ قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر، معاملاتی که توسط بازارگردانها و صندوق بازارگردانی انجام می‌گیرد شامل مالیات مقطوع نیم درصدی نخواهد بود.
7. نزدیک نگه داشتن قیمت دارایی به ارزش ذاتی:
بازارگردانان تلاش می‌کنند تا قیمت دارایی‌ها را به حداقل فاصله از ارزش ذاتی آن‌ها نگه دارند و از وقوع نوسانات ناپایدار جلوگیری کنند، که این امر برای سرمایه‌گذاران اهمیت زیادی دارد زیرا از دست دادن ارزش سرمایه‌گذاری‌شان را کاهش می‌دهد.
سرمایه گذاری در صندوق بازارگردانی
سرمایه بازارگردانها از طرف سهامداران عمده تأمین می‌گردد. این سرمایه می‌تواند انتقال بخشی از سهام سهامدار عمده به کد بازارگردان باشد یا در قالب وجه نقد صورت پذیرد. همچنین هدف این انتقال مالکیت، کسب سود نیست؛ بلکه حفظ ارزش سهام است؛ بنابراین این نوع از صندوق‌ها مناسب سرمایه گذاری برای اشخاص حقیقی نیستند و صرفاً افرادی که دارای سرمایه بالایی چه به صورت وجه نقد و یا چه به صورت درصدی از سهام شرکت هستند می‌توانند در این نوع صندوق‌ها ورود پیدا کنند. به عبارت دیگر اکثراً سهامداران عمده درصدی از سهام را به کدهای بازارگردانی انتقال می‌دهند تا این صندوق‌ها اقدام به متعادل ساختن قیمت‌ها و افزایش نقدشوندگی نمایند.
سخن آخر
در پایان، می‌توان گفت که بازارگردانی و صندوق بازارگردانی نقش بسیار مهمی در حفظ نظم و استقرار در بازارهای مالی دارند. این نهادها با تأمین نقدشوندگی، کنترل نوسانات قیمتی، مدیریت ریسک و تسهیل معاملات، به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهند تا به سرعت و با اطمینان در بازارهای مالی عمل کنند.
