تحلیل بنیادی شسپا

شرکت تصفیه روغن اصفهان یا شسپا در تاریخ 01/07/1378 به صورت سهامی خاص با شناسه ملی 10101978329 و طی شماره 155078 نزد اداره ثبت شرکت‌ها و مالکیت صنعتی تهران به ثبت رسید. در تاریخ28/12/1381 نام شرکت به نفت سپاهان تغییر یافت و در سال 1392 نزد سازمان بورس و اوراق بهادار پذیرفته شد.

شرکت شسپا در صنعت روانکار با تولید محصولاتی همچون، روغن موتور بنزینی و دیزلی، روغن پایه، روغن‌های فرایند. گریس، اسلاک وکس، ضدیخ و… مشغول به فعالیت است. شرکت‌های روانکار به عنوان صنعت بالادستی تولید کنندگان دوده صنعتی و لاستیک و صنعت پایین دستی پتروشیمی و پالایشگاه‌های نفت کشور درحال فعالیت هستند.

سهامدار راهبردی نفت سپاهان، گروه پتروشیمی تابان فردا است. شسپا واحد تجاری نهایی گروه صندوق بازنشستگی و پس انداز و رفاه کارکنان صنعت نفت است. محل فعالیت کارخانه شرکت در کیلومتر 5 جاده اصفهان – تهران واقع شده است.

این شرکت بزرگترین تولیدکننده روغن پایه در خاورمیانه است. ظرفیت تولید سالانه شرکت بالغ­ بر بیش از 550 هزارتن محصولات پایه شامل روغن پایه، اسلک وکس، پارافین و اکستراکت و 150 هزار تن محصول نهایی شامل طیف متنوعی از روغن‌های موتور بنزینی و دیزلی، روغن دنده، روانکار های صنعتی، گریس و ضد یخ است.

همچنین شسپا به عنوان بزرگترین صادرکننده محصولات روانکار در صنعت خود و کشور شناخته می­‌شود. صادرات محصول باعث ارزآوری برای شرکت شده و این مورد می‌­تواند در اجرای طرح‌های سرمایه‌ای هزینه‌­بر مؤثر واقع شود و نیاز به تأمین مالی خارجی را کاهش دهد.

مواد اولیه شسپا

ماده اولیه اصلی پالایشگاه‌های روغن، لوبکات است. لوب‌کات یکی از مشتقات نفت است  که به دو دسته سبک و سنگین تقسیم می‌شود. لوب‌کات سبک برای تولید روغن موتور و لوب‌کات سنگین برای تولید روغن موتور‌های سنگین به کار برده می‌شود. لوب‌کات به‌صورت هفتگی در بورس‌کالا عرضه می‌شود.

 در کنار لوب‌کات محصولی دیگر به نام آیزوریسایکل توسط پالایشگاه‌ها تولید می‌شود. محصول فرعی واحدهای آیزوماکس در پالایشگاه‌های نفت که تحت عنوان آیزوریسایکل توسط شرکت‌های روغن ساز جذب می‌­شود و به عنوان بخشی از خوراک مورد استفاده قرار می‌گیرد.

جهت ساخت گریدهای مختلف روغن موتور و صنعتی مواد افزودنی (با توجه به گرید روغن تولیدی) به روغن پایه تولید شده در کارخانجات روغن سازی اضافه می‌شود. مواد افزودنی فوق به طور کامل وارداتی بوده و عوامل موثر بر آن نرخ ارز و همچنین تحریم های بین المللی است.

به واسطه قرارگیری نفت سپاهان در مجاورت پالایشگاه نفت اصفهان، ماده اولیه شرکت (لوبکات) از طریق خطوط لوله و به صورت مستقیم از این شرکت دریافت می‌­شود. در سال 1401 74% از خرید مواد مستقیم مصرفی مربوط به پالایشگاه نفت اصفهان بوده است. کیفیت لوبکات دریافتی از پالایشگاه باعث افزایش یا کاهش میزان تولیدات روانکارها می‌­شود.

ترکیب فروش محصولات شسپا

فروش شرکت شسپا در سال مالی 1401 حدوداً 18 هزار میلیارد تومان ثبت شده که از این میزان 51% مربوط به فروش صادراتی و 49% فروش داخلی است. با درنظر داشتن جدول فوق درمی­یابیم که تمرکز فروش روغن موتور بنزینی، دیزلی و روغن های صنعتی در داخل کشور است. از طرفی روغن پایه که سهم 40% از کل فروش شرکت را به خود اختصاص داده دارای بازار هدف صادراتی است. هرچند بخش قابل توجهی از روغن پایه نیز در داخل کشور فروخته می­‌شود. 

نرخ فروش محصولات شسپا

نرخ فروش روغن موتورهای بنزینی و دیزلی داخلی توسط سازمان حمایت از مصرف کننده و تولیدکننده مشخص می‌شود. همچنین نرخ فروش محصولات صادراتی بر اساس نرخ‌های جهانی است.

میزان تولید و فروش

نرخ ماده اولیه

95% * دلار نیما * 1.15 * قیمت نفت کوره 180 خلیج فارس = نرخ لوبکات

کاهش نرخ لوبکات در اوایل سال 1401 به دلیل بحران انرژی و افزایش کرک اسپرد نفت است.

مبلغ فروش و حاشیه سود شرکت‌ها

پیش بینی سود شسپا

مفروضات تحلیل:

دلار نیما:  390,000 ریال

نفت کوره: 57 دلار

لوبکات: 410 دلار – تن

آیزوریسایکل: 530 دلار – تن

نتیجه کارشناسی

شسپا به عنوان بزرگترین واحد تولیدی روانکار در کشور شناخته می‌­شود به طوری که سهم 33% از کل تولیدات شرکت‌های روانکار بورسی را در سال 1401 در اختیار دارد. این شرکت بزرگترین صادرکننده روغن پایه در کشور و بزرگترین تولیدکننده روغن پایه گروه I در خاورمیانه است.

محصولات شرکت شامل روغن پایه، روغن موتور بنزینی و دیزلی، گریس، فورفورال اکستراکت، پارافین و … است. اکستراکت به عنوان ماده اولیه شرکت‌های تولید کننده دوده صنعتی مورد استفاده قرار می­‌گیرد.

مصرف این ماده از سال 2020 در جهان با محدودیت رو­­برو شده است؛ ماده پیشنهادی که به جای فورفورال اکستراکت مورد استفاده قرار می­گیرد در بازار به نام “اکستراکت سبز” (TDAE) شناخته می­‌شود. شرکت دارای طرح توسعه روغن های فرایند تصفیه شده است که تاریخ بهره­برداری آن در سال 1406 خواهد بود.

مواد اولیه (خوراک) پالایشگاه روغن شسپا، لوبکات و آیزوریساکیل است. به واسطه قرارگیری این شرکت در مجاورت پالایشگاه نفت اصفهان، لوبکات موردنیاز از طریق خطوط لوله به صورت مستقیم دریافت می­گردد. بنابراین از محل تأمین خوراک، شرکت دارای مشکل است. اما کیفیت لوبکات دریافتی از پالایشگاه باعث افزایش یا کاهش ضریب مصرف می­گردد که این امر منجر به تغییرات حاشیه سود شرکت خواهد شد.

بزرگترین شبکه پخش مویرگی در کشور، دارا بودن برندهای خوشنام همچمون اسپیدی، گسترده بودن ابعاد تولیدی شرکت، تکنولوژی پیشرفته تر نسبت به رقبا باعث شده تا این شرکت دارای مزیت اقتصادی نسبت به سایر فعالان این صنعت باشد.

نرخ فروش محصولات روغن موتور بنزینی و دیزلی در داخل کشور توسط سازمان حمایت تعیین می‌­گردد و نرخ فروش سایر محصولات و فروش صادراتی توسط نرخ های جهانی مشخص می­گردد. نرخ رشد فروش محصولات داخلی و نرخ رشد قیمت لوبکات مهمترین عامل در سودآوری محصولات داخلی شرکت است. به واسطه قیمت گذاری دستوری در برخی از محصولات درصورتی که سرعت رشد بهای تمام شده از رشد نرخ فروش محصولات بیشتر گردد شاهد کاهش حاشیه سود این شرکت خواهیم بود.