تأمین مالی جمعی چیست؟

مقدمه

در دهه ‌های اخیر، روش ‌های تامین مالی متنوعی برای شرکت‌ها و کسب و کارها به وجود آمده است که از جمله آن‌ها می‌توان به “تامین مالی جمعی” یا همان “کراود فاندینگ” اشاره کرد. این روش تامین مالی، به عنوان یک ابزار مهم و مؤثر، برای افرادی که در حال راه ‌اندازی یک کسب و کار، استارت ‌آپ یا پروژه هستند، تبدیل به یک گزینه جذاب شده است.

تأمین مالی جمعی چیست؟

تأمین مالی جمعی (Crowdfunding)، روشی است که در آن، شرکت‌ها و کسب و کارها برای تأمین مالی پروژه‌ها و اهداف خود، به جمع ‌آوری سرمایه از طریق مشارکت افراد و سرمایه‌ گذاران مختلف می‌پردازند. این افراد معمولاً از طریق سکوهای تأمین مالی جمعی، در طرح‌ها و پروژه‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند و در ازای آن سود به آن‌ها تعلق می‌گیرد.

تاریخچه پیدایش کراد فاندینگ

تأمین مالی جمعی به عنوان یک شکل سازمان‌ یافته از مشارکت افراد در جمع‌ آوری سرمایه برای دستیابی به یک هدف خاص، به وجود آمد. این روش از زمان بحران مالی سال ۲۰۰۸ شکل گرفت، زمانی که بانک‌ها و مؤسسات مالی تمایلی به اعطای وام نداشتند و شرکت‌ها و کارآفرینان برای دستیابی به منابع مالی، به دنبال راهکارهای جایگزین بودند.

رویکرد تأمین مالی جمعی در اوایل به شکل ساده‌تر و غیر سازمان یافته ظاهر شد. به عنوان مثال، گروه‌هایی از افراد که به یک هدف مشترک متصل بودند، برای جمع ‌آوری سرمایه مشارکت می‌کردند. این مشارکت معمولاً محدود به اقوام و دوستان نبود و گاهی حتی شامل افراد ناشناس هم می‌شد. اما با پیشرفت تکنولوژی و ظهور اینترنت، روش‌های سازمان ‌یافته ‌تری برای تأمین مالی جمعی به وجود آمد.

پلتفرم‌های تأمین مالی جمعی آنلاین، این امکان را فراهم آوردند که افراد با یکدیگر ارتباط برقرار کرده و برای حمایت مالی از پروژه‌ها و ایده‌های مختلف به یکدیگر متصل شوند. این پلتفرم‌ها اجازه می‌دهند تا افراد مشارکت کننده، مبالغ مالی مختلف را برای پروژه‌هایی که به آن‌ها علاقه‌مند هستند، سرمایه‌گذاری کنند. این سرمایه‌ گذاری می‌تواند به صورت حقیقی (مثلاً از طریق انتقال پول) یا حقوقی (مثلاً از طریق خرید اوراق بهادار) باشد.

همچنین، با گسترش استفاده از شبکه‌های اجتماعی، افراد به راحتی می‌توانند ایده‌ها و پروژه‌های خود را به اشتراک بگذارند و حمایت مالی از آن‌ها را جذب کنند. این امکان به شرکت‌ها و کار آفرینان این امکان را می‌دهد که به سرمایه‌ گذاران بیشتری دسترسی پیدا کنند و از این طریق تأمین مالی بیشتری را برای اجرای پروژه‌ها و ایده‌های خود فراهم کنند.

مزایای تأمین مالی جمعی

استفاده از تأمین مالی جمعی، برای شرکت‌ها و کارآفرینان، مزایای فراوانی دارد. این مزایا عبارت‌اند از:

1- تسریع در فرایند تامین مالی: این روش، فرآیند تامین مالی را سریع‌ تر و ساده‌ تر نموده و به شرکت ‌ها کمک می‌ کند تا به سرمایه مورد نیاز خود برسند.

2- دسترسی پذیری: با ایجاد ارتباط مستقیم بین شرکت‌ ها و سرمایه‌ گذاران، دسترسی به منابع مالی برای کارآفرینان آسان‌ تر می‌ شود.

3-اثرگذاری اجتماعی: این روش، فرصتی برای افراد علاقه ‌مند به حمایت از پروژه‌ها و ایده ‌های نوین ایجاد می‌ کند و به آن ‌ها امکان می ‌دهد در موفقیت آن‌ ها سهیم شوند.

4- تسهیل ایجاد کسب و کارهای جدید: این روش، به افراد جوان و کارآفرینان، فرصتی را برای راه‌ اندازی کسب و کار های جدید و نوآورانه می ‌دهد.

5- افزایش شهرت و اعتبار: شرکت در پروژه‌ های موفق کراود فاندینگ، به کار آفرینان کمک می‌کند تا شهرت و اعتبار بیشتری در صنعت خود کسب کنند.

6- بازدهی مناسب برای سرمایه‌گذاران: این روش، برای سرمایه‌گذاران نه ‌تنها فرصتی برای سرمایه‌گذاری در پروژه ‌های مختلف، بلکه بازدهی قابل توجهی نیز فراهم می‌ کند.

معایب و ریسک‌های تأمین مالی جمعی

هرچند که تأمین مالی جمعی دارای مزایا و فوایدی است، اما این روش نیز همراه با برخی معایب و ریسک‌ها است. این معایب عبارت‌اند از:

1- انتخاب طرح مناسب: انتخاب پروژه یا کسب و کار مناسب برای سرمایه‌گذاری، از جمله مسائل حیاتی در این روش است.

2- نقدشوندگی: عدم قابلیت نقل و انتقال گواهی شراکت در بازار ثانویه، ممکن است برای سرمایه‌گذارانی که نیاز به نقدینگی سرمایه خود دارند، مشکل ‌ساز شود.

3- ریسک اعتباری: یکی از مواردی است که سرمایه‌ گذاران باید به آن توجه کنند زیرا تأمین مالی جمعی نیز با این موضوع مرتبط است. اعتبار و توان پرداخت بدهی‌ها توسط شرکت‌های متقاضی می‌تواند از جمله عواملی باشد که بر ریسک اعتباری تأثیر بگذارد. به عبارتی دیگر، توان بازپرداخت تعهدات سررسید شده شرکت های متقاضی تأمین مالی جمعی بسیار حائز اهمیت است.

سازوکار تأمین مالی جمعی

سازوکار تأمین مالی جمعی یک فرایند مهم است که در آن شرکت‌ها و سرمایه‌ گذاران به هم متصل می‌شوند تا نیازهای مالی متقاضیان برای اجرای طرح‌ها و پروژه‌های خود را برطرف کنند. این سازوکار معمولاً از طریق پلتفرم‌های تأمین مالی جمعی که معمولاً تحت نظر و مجوز شرکت فرابورس است، انجام می‌شود. در اینجا یک مرور کلی از سازوکار تأمین مالی جمعی ارائه شده است:

تعریف نیاز مالی:

در این مرحله، شرکت یا کسب و کاری که قصد دارد پروژه خود را اجرا کند، نیازهای مالی خود را مشخص می‌کند. این نیازها می‌تواند برای تأسیس یک کسب و کار جدید، توسعه محصول یا خدمات جدید، گسترش کسب و کار و یا سایر اقدامات مالی باشد.

انتخاب پلتفرم تأمین مالی جمعی:

پس از شناخت نیازهای مالی، شرکت یا کسب و کار متقاضی باید پلتفرم تأمین مالی جمعی مناسب را انتخاب کند. این پلتفرم‌ها معمولاً از طریق ارائه اطلاعات و مشخصات طرح، جلب سرمایه‌گذاران و تسهیل فرایند تأمین مالی ارائه می‌دهند.

تعیین شرایط و قوانین:

پس از انتخاب پلتفرم، شرکت یا کسب و کار متقاضی باید شرایط و قوانین مربوط به طرح تأمین مالی جمعی را تعیین کند. این شرایط می‌تواند شامل مواردی مانند مبلغ سرمایه‌گذاری حداقل و حداکثر، درصد سود، مدت زمان طرح و سایر موارد مرتبط باشد.

جذب سرمایه‌گذاران:

پس از تعیین شرایط، طرح به منظور جذب سرمایه‌گذاران ارائه می‌شود. در این مرحله، سرمایه‌گذاران علاقه‌مند به شرکت در طرح تأمین مالی جمعی، به پلتفرم مراجعه کرده و مبلغ مورد نیاز را سرمایه‌گذاری می‌کنند. همچنین در این مرحله، سرمایه گذاران می‌توانند گزارشاتی از سابقه عملکرد شرکت در صنعت مربوطه، زمان‌بندی پرداخت سود، طرح توجیهی تأمین مالی، قرارداد منعقده بین متقاضی و عامل را مطالعه نماید و پس از آن در خصوص مشارکت یا عدم مشارکت در پروژه مربوطه تصمیم گیری نماید.

پذیرش و اجرای طرح:

پس از جمع ‌آوری مبلغ مورد نیاز، طرح تأمین مالی جمعی پذیرفته شده و به مرحله اجرا می‌رسد. در این مرحله، شرکت یا کسب و کار متقاضی مسئولیت اجرای پروژه و پرداخت سود به سرمایه ‌گذاران را برعهده می‌گیرد.

پرداخت سود و بازپرداخت سرمایه:

در طول مدت تعیین شده برای طرح، سودهای تعیین شده به سرمایه ‌گذاران پرداخت می‌شود و پس از پایان طرح، اصل سرمایه به سرمایه‌گذاران بازگردانده می‌شود.

گزارش‌دهی و ارزیابی:

پس از پایان طرح یا در دوره‌ها و فواصل زمانی که از قبل تعیین شده، شرکت یا کسب و کار متقاضی مسئولیت گزارش ‌دهی و ارزیابی عملکرد طرح را برعهده می‌گیرد. این گزارش‌ها معمولاً به سرمایه‌گذاران ارائه می‌شود تا از نحوه استفاده از وجوه قرار گرفته در اختیار شرکت آگاه شوند.

ارزیابی اعتبار تأمین مالی جمعی

در پروسه‌ی تأمین مالی جمعی، اطمینان از اعتبار و قابلیت طرح‌ها برای سرمایه‌ گذاران بسیار اهمیت دارد. آگاهی از ریسک سرمایه گذاری در هر طرح، توان مالی متقاضی در پرداخت سودها و اصل سرمایه از موارد مهمی است که باید در هنگام سرمایه گذاری در طرح‌های تأمین مالی جمعی در نظر گرفته شود. برخی از عواملی که می‌توانند اطمینان سرمایه‌ گذاران را افزایش دهد عبارت‌اند از:

۱. وجود پلتفرم‌های معتبر: وجود پلتفرم‌هایی که تحت نظر نهادهای نظارتی قرار دارند و مجوزهای لازم را از مراجع مربوطه دریافت کرده‌اند، از جمله عواملی است که اطمینان سرمایه ‌گذاران را افزایش می‌دهد. سرمایه‌ گذاران می‌توانند با اعتماد به پلتفرم‌های معتبر، به طرح‌های جمعی شرکت کنند و از این طریق از سطح اطمینان بالاتری برخوردار باشند.

در ایران، تمامی پلتفرم‌های (سکو) تأمین مالی جمعی باید از شرکت فرابورس ایران مجوز مربوطه را داشته باشند.

۲. شفافیت و اطلاع ‌رسانی: پلتفرم‌های تأمین مالی جمعی باید اطلاعات مربوط به طرح‌هایی که در آنها ارائه می‌شود را به صورت شفاف و کامل منتشر کنند. این اطلاعات باید شامل جزئیات مالی، اطلاعات شرکت ‌کنندگان، هدف‌های طرح و سایر جوانب مربوطه باشد. این شفافیت و اطلاع ‌رسانی منجر به افزایش اعتماد سرمایه‌گذاران به طرح می‌شود.

۳. معیارهای ارزیابی: استفاده از معیارهایی جهت ارزیابی و انتخاب طرح‌های موفق در پلتفرم‌های تأمین مالی جمعی نیز اهمیت زیادی دارد. این معیارها می‌توانند شامل سوابق پیشین، برنامه کسب و کار، پتانسیل بازار، وضعیت مالی و سایر عوامل مرتبط با طرح باشند. انتخاب طرح‌هایی که مطابق با معیارهای مشخصی هستند، اطمینان سرمایه‌ گذاران را افزایش می‌دهد.

متقاضیان تأمین مالی جمعی باید افراد حقوقی باشند و طرح توجیهی مربوطه را نیز برای سرمایه گذاران افشا نمایند.

4- وجود ضامن: متقاضیان تأمین مالی جمعی در ایران باید وثایق کافی و لازم را جهت تعهد پرداخت اصل سرمایه سرمایه گذاران نزد عامل تودیع نمایند تا درصورت مشکل در پرداخت اصل سرمایه، عامل اقدام به اجرا گذاشتن آن نماید. این ضمانت ها می توانند شامل چک، سفته، ضمانتنامه بانکی، ضمانت املاک و مستغلات و یا ضمانتنامه از صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست جمهوری باشند.

نحوه سرمایه گذاری در طرح‌های تأمین مالی جمعی

سرمایه‌ گذاری در طرح‌های تأمین مالی جمعی می‌تواند به عنوان یک فرصت سرمایه‌گذاری مطرح باشد که به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهد در طرح‌های مختلفی که به صورت جمعی جذب سرمایه می‌شوند، مشارکت نمایند. در اینجا مراحل لازم برای سرمایه ‌گذاری در طرح‌های تأمین مالی جمعی شرح داده شده است:

۱. ایجاد حساب کاربری در پلتفرم تامین مالی جمعی: ابتدا باید حساب کاربری خود را در پلتفرم (سکو) معتبری که طرح مورد نظر در آن قرار دارد، ایجاد کنید.

۲. شناسایی طرح و انتخاب آن: پس از ایجاد حساب کاربری، می ‌توانید طرح‌های مختلف موجود در پلتفرم را بررسی کرده و طرح مورد نظر خود را انتخاب کنید.

۳. تایید بیانیه ریسک و قوانین و مقررات: پیش از شروع سرمایه‌گذاری، باید بیانیه ریسک و همچنین قوانین و مقررات مربوط به طرح را مطالعه کرده و تایید کنید.

۴. مشارکت در طرح به میزانی که تمایل دارید: پس از تأیید بیانیه ریسک و قوانین، می‌توانید به میزان دلخواه خود در طرح مشارکت کنید. لازم به ذکر است که هر سرمایه‌گذار حقیقی نمی‌تواند بیش از ۵ درصد کل منابع طرح را تأمین کند.

۵. دریافت گواهی شراکت در تامین مالی جمعی: پس از مشارکت در طرح، به عنوان سرمایه‌ گذار، شما حق دارید گواهی شراکت در تامین مالی جمعی را دریافت کنید که نشان ‌دهنده مشارکت شما در طرح است.

 لازم به ذکر است، سرمایه گذاری در طرح‌های تأمین مالی جمعی نیازمند داشتن کد بورسی است.

• بیشتر بخوانید: دریافت کد بورسی

سخن آخر

با توجه به مزایا و معایب مطرح شده، تأمین مالی جمعی به عنوان یک روش نوین و مؤثر در تأمین مالی پروژه‌ها و کسب و کارها، به شکل گسترده‌ای مورد استفاده قرار گرفته و به عنوان یک ابزار کارآمد در رشد و توسعه اقتصاد جهانی محسوب می‌شود. این روش، با فراهم کردن فرصت‌های جدید برای سرمایه ‌گذاران و کار آفرینان، به بهبود فرایند تأمین مالی و ایجاد ارتباطات مؤثر بین آن‌ها کمک می‌کند و در نهایت، به ایجاد رشد و پیشرفت در صنایع و بازارهای مختلف سرمایه ‌گذاری می‌کند.

سؤالات متداول