در دنیای سرمایه‌گذاری و خصوصا بورس ایران، اصطلاحاتی مانند سهام دلاری و ریالی بارها به گوش می خورند. شناخت این دو نوع سهام و تفاوت هایشان، به ویژه در شرایط اقتصادی مختلف، می تواند نقش بسزایی در تصمیمات سرمایه‌گذاری داشته باشد. در این مطلب، به بررسی تفاوت‌های این دو نوع سهام پرداخته و نگاهی به ویژگی ها، مزایا و معایب هر یک خواهیم انداخت.
فهرست مطالب
سهام دلاری چیست؟
سهام دلاری به سهام شرکت هایی گفته می شود که درآمد اصلی آن ها به دلار محاسبه می شود. این شرکت ها معمولاً صادرات محور هستند و محصولات یا خدمات خود را به خارج از کشور می فروشند. در نتیجه، درآمد آن ها به ارز خارجی و عمدتاً دلار آمریکا دریافت می شود.
این نوع شرکت ها اغلب در صنایع نفت و گاز، پتروشیمی، فلزات اساسی و معدنی فعالیت دارند. یکی از ویژگی‌های مهم سهام دلاری این است که با افزایش نرخ دلار، درآمد و سودآوری این شرکت‌ها نیز افزایش می‌یابد، زیرا هزینه‌های تولیدشان غالباً به ریال است و درآمد به دلار کسب می کنند. دقت داشته باشید که نرخ دلار محاسباتی چنین شرکت هایی نرخ دلار بازار آزاد نیست، بلکه مبنای محاسبات نرخ دلار نیما است که همواره پایین تر از نرخ بازار آزاد می باشد.
از نمونه‌های بارز سهام دلاری م ی‌توان به شرکت‌های پالایش نفت تهران (شتران)، پالایش نفت تبریز (شبریز)، صنایع معدنی چادرملو (کچاد)، فولاد مبارکه اصفهان (فولاد) و پتروشیمی پردیس (شپدیس) اشاره کرد. این شرکت‌ها با توجه به وابستگی‌شان به نرخ ارز، در دوره‌های افزایش نرخ دلار، رشد قابل توجهی را تجربه می کنند. می توان از طریق تحلیل حساسیت اقدام به محاسبه تأثیرپذیری سود شرکت ها به ازای یک درصد تغییر در نرخ دلار نمود.
سهام ریالی چیست؟
سهام ریالی به سهام شرکت هایی گفته می شود که درآمد آن ها به ریال است و فروش محصولات یا خدماتشان در داخل کشور صورت می گیرد. این شرکت ها اغلب وابسته به بازار داخلی بوده و هزینه های تولید آن ها از ریال یا دلار تأثیر می گیرد. این وضعیت موجب می شود که در صورت افزایش نرخ دلار، هزینه های تولید این شرکت‌ها بالا رفته و حاشیه سود آن ها کاهش یابد، زیرا توان افزایش قیمت محصولات به میزان رشد دلار را ندارند. به عبارتی دیگر هر شرکتی که فروش داخلی داشته باشد و ارزی بابت فروش خود دریافت نکند را ریالی بر می شماریم.
از جمله شرکت‌های با سهام ریالی می‌توان به صنایع غذایی، دامپروری و زراعتی، بانک‌ها و بیمه‌ها اشاره کرد. به عنوان مثال، شرکت‌های غذایی مثل شیر پگاه، بانک‌های بزرگی مثل بانک تجارت (وتجارت) و بیمه هایی مانند بیمه ملت (ملت) نمونه‌های بارز سهام ریالی هستند. این شرکت ها عمدتاً در بازار داخلی فعالیت می کنند و در زمان ثبات نسبی ارز و یا کاهش نرخ آن، عملکرد بهتری از خود نشان می دهند.
برخی از شرکت‌های دلاری
شرکت‌های صادرات محور که درآمد اصلی آن‌ها به دلار است، به عنوان سهام دلاری شناخته می شوند. در زیر به چند نمونه از این شرکت‌ها اشاره می کنیم:
1. پالایش نفت تهران (شتران): یکی از بزرگترین شرکت‌های پالایشی ایران که محصولات خود را به خارج از کشور صادر می‌کند.
2. صنایع معدنی چادرملو (کچاد): شرکت فعال در زمینه استخراج و فرآوری سنگ آهن که بخش عمده‌ای از محصولات خود را صادر می‌کند.
3. فولاد مبارکه اصفهان (فولاد): یکی از بزرگترین تولیدکنندگان فولاد در منطقه که محصولات خود را به بازارهای جهانی عرضه می‌کند.
4. پتروشیمی پردیس (شپدیس): یکی از بزرگترین تولیدکنندگان محصولات پتروشیمی که بخش عمده‌ای از تولیدات خود را صادر می‌کند.
برخی از شرکت‌های ریالی
شرکت‌های داخلی که درآمدشان به ریال است و هزینه‌های تولیدشان به دلار یا ریال محاسبه می شود، به عنوان سهام ریالی شناخته می‌شوند. برخی از این شرکت‌ها عبارتند از:
1. شیر پگاه (غپاذر): یکی از بزرگترین تولیدکنندگان محصولات لبنی در ایران که تمامی فروش خود را در داخل کشور انجام می‌دهد.
2. بانک تجارت (وتجارت): یکی از بزرگترین بانک‌های ایران که خدمات خود را در داخل کشور ارائه می‌دهد.
3. بیمه ملت (ملت): شرکت بیمه‌ای که خدمات متنوعی را در داخل کشور به مشتریان ارائه می‌دهد.
4. گروه صنایع غذایی مینو (غصینو): یکی از بزرگترین شرکت‌های غذایی که محصولاتش را به بازار داخلی عرضه می‌کند.
سهام دلاری بهتر است یا سهام ریالی؟
اینکه سهام دلاری بهتر است یا ریالی، به شرایط اقتصادی و نرخ ارز بستگی دارد. در شرایطی که نرخ دلار در حال افزایش است، سهام دلاری پتانسیل بیشتری برای رشد دارد. زیرا با افزایش نرخ دلار، درآمد این شرکت‌ها افزایش یافته و سودآوری آن ها بیشتر می شود. اما در شرایطی که نرخ ارز ثابت است یا کاهش می یابد، سهام ریالی عملکرد بهتری خواهد داشت. زیرا در این حالت، هزینه‌های تولید شرکت های سهام ریالی کاهش یافته و حاشیه سود آن ها افزایش می یابد.
برای مثال، در دوره های تورمی که ارزش ریال نسبت به دلار کاهش می یابد، سهام دلاری معمولاً گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاری هستند. این شرکت‌ها با افزایش نرخ دلار، درآمدها یشان به شدت افزایش یافته و این امر موجب افزایش قیمت سهام آن ها می شود. اما در دوره‌های رکود یا ثبات نسبی ارز، سهام ریالی به دلیل کاهش هزینه های تولید و افزایش حاشیه سود، جذابیت بیشتری برای سرمایه‌گذاری دارند.
سخن آخر
سرمایه‌گذاری در سهام دلاری یا ریالی بستگی به شرایط اقتصادی و اهداف سرمایه‌گذار دارد. در دوره‌های افزایش نرخ دلار، سهام دلاری با توجه به افزایش درآمدهای ارزی و حاشیه سود بالا، گزینه مناسبی هستند. در مقابل، در دوره‌های ثبات یا کاهش نرخ ارز، سهام ریالی به دلیل کاهش هزینه‌های تولید و افزایش حاشیه سود، جذاب‌تر خواهند بود.
بهترین استراتژی برای کاهش ریسک و افزایش بازدهی، تنوع‌بخشی به پرتفوی سرمایه‌گذاری است. ترکیب سهام دلاری و ریالی می‌تواند از ریسک‌های ناشی از نوسانات نرخ ارز کاسته و بازدهی متوازنی را برای سرمایه‌گذار فراهم کند. به همین دلیل، بررسی دقیق شرایط اقتصادی و تحلیل بنیادین هر سهم، نقش مهمی در تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاری دارد.
